Bir yöneticinin ifa etmekte olduğu görevde sahip olduğu sorumluluk, yetki ve inisiyatifin bir kısmını bir ast yöneticiye devretmesi işlemine verilen yönetimsel kavrama “Delegation” yani delege etmek denir.  

Türkiye’de bir üstün astlarına sorumluluk dağıtması işlemine sıkça rastlanırken, yetki dağıtma işlemine aynı sıklıkla rastlanmamaktadır. Delege etme işleminin üst düzey yöneticilerin inisiyatiflerine bırakılması bir işletme zaafı ve yanlışıdır. Uluslar arası etkinlik gösteren otelcilik şirketlerinde delege etme konusu üst derece görevlinin yetki ve inisiyatifine bırakılmamaktadır.

Delegation işlemi, uluslar arası çalışan, kurumsallaşmış şirketlerin organigmalarında yer alan olmazsa olmaz kurallardan birisidir. Ekip çalışmasının olduğu işletmelerde delege etmek bir kurumsal gerekliliktir.

Kurumsallaşmamış ve zincirleşmemiş işletmelerde delege etme konusuna önem verilmesi durumuna, üst düzey yöneticinin kendine ve astlarına olan güvenin bir derecesi kabul edilmelidir.

Ülkemiz yöneticilerinin büyük bir çoğunluğu bulundukları kurum içinde tek adam olmayı, showman olmayı, merkeziyetçi olmayı, yetki ve otorite kullanımını severler. Bu nitelik Türklerin kromozonlarında vardır. Çağımızda ekip çalışması öncelik kazanmıştır. Ekip çalışması işletmeleri daha kolay başarıya sevk etmektedir.  

Sorumluluk, yetki ve inisiyatifin tek kişi üzerinde toplanması ve kullanılması, gerçek profesyonel ve iyi bir yöneticinin elinde işletmeyi daha ileriye götürebilir. Ancak zayıf kişilikli, yetersiz deneyimli ve sorunlu bir yöneticinin elinde, işletme riske girer veya en azından yerinde sayar.   

Delege etmek hangi gereksinimin sonucudur?
Genel müdürlerin tüm departmanların yönetimsel, teknik ve mesleki özelliklerini bilmesi ve her yere sağlıklı yetişebilmesi  mümkün değildir. Böyle bir beklentinin olması dahi hatadır.

Delege etmek kısaca: Bir işletmenin ve genel müdürün daha hızlı, daha sağlıklı çalışabilmesi için genel müdür üzerinde bulunan sorumlulukların ve yetkilerin yardımcılar ile paylaşılması durumudur.

Bu gereksinimden hareket ederek, bir yönetici, yetki ve sorumluluklarını bir veya birden fazla ast yönetici ile paylaşabilir veya paylaşmalıdır.  

Amaç, her sorumluluk alanına eşit oranda ulaşabilmek, tüm detayları daha iyi görebilmek veya tüm detaylara gerektiğince ulaşabilmektir.

Delege etme işleminin sağlıklı olarak dağılımı, profesyonel bir yöneticiyi çok rahatlatır. Detaylarla uğraşma yerine, daha üst düzey sorunlar ve konularla ilgilenme olanağını bulur. İşletmenin stratejik konuları ve sorunları ile daha iyi ilgilenebilir.  

Delege etme işleminde, profesyonel ve iyi bir yönetici, astlarına kendilerini kanıtlama ve başarılı olma fırsatını verir ve vermelidir de. Bu formül, insan kazanma ve insan yetiştirmenin yollarından birisidir.

Bazen, bazı yöneticiler, sorumluluk ve yetkilerini astlarına devrederlerken, ast yöneticinin inisiyatifini ya elinden alıyorlar, ya inisiyatifini kısıtlıyorlar veya da inisiyatifi kendilerine bağlıyorlar.  Böyle bir yönetici, işletme içinde yeterince randımanlı çalışabilir, yeterince kendini geliştirebilir, yeterince astlarını yönetebilir, yeterince saygın olabilir mi?

Yönetici ne demektir?
Bir işletmeyi veya kurumu verimli olarak yönetmek için sorumluluk ve yetkilerle donatılmış, personeli sevk ve idare eden amir kişi demektir.

Bir üst yöneticinin, yönetimi altında olan bir ast yöneticinin inisiyatifini elinden alması halinde, ast yönetici, kılıcı elinden alınmış silahşöre benzer. Yani, her girişimde başarısızlığa mahkûm olur. Etrafında alay konusu olur. Tabiri caizse; “Yalova Kaymakamı” olur.

Bazı üst düzey yöneticiler yetki ve inisiyatifi neden dağıtmazlar?  
Bazı yöneticiler, ya kendi yetenek ve niteliklerini zayıf buldukları için korkudan sorumluluk ve yetki dağıtmazlar veya astlarının kendilerini geçmesi olasılığından korkarlar veya astlarının yetenek ve niteliklerine güvenmedikleri için sorumluluk ve yetki dağıtmazlar.    

Bazı üst kademe yöneticilere ast yönetici de dayanmaz. Onlara göre, astları ya uyumsuzdurlar, ya yeteneksizdirler, ya deneyimsizdirler, ya niteliksizdirler veya başarısızdırlar.

Peki, ama ast yöneticileri o makama kimler seçip, atamaktadır? Patron veya Üst yöneticiler değil mi? Göreve atayan üst kademe yönetici, astlarını yanlış elemanlardan seçmiş ise, bu durum kendisinin yetersizliğini ortaya koymaz mıdır? Bu bir yönetim hatası ve zaafı değil midir?  

Delege etmek, ast yöneticilere yalnızca sorumluluk ve yetki dağıtmak olarak algılanmamalıdır. Bana göre, delege etmek, ast yöneticilerin yetişmelerini sağlamak, eksiklerini gidermeye çalışmak, nezaret etmek, denetlemek ve koordine de etmektir.  

Son söz olarak
İster genel müdür atamalarında, ister genel müdürün astlarını atama işleminde,  uluslar arası çalışan, marka zincirlerin anlayışına göre delege etmeyi öğrendiğimiz zaman, gelişmenin, kurumsallaşmanın, markalaşmanın, kaliteli hizmetin yolunu da öğrenmiş olacağız.