Turizm ve zaman kavramlarının ‘Günmerkezlilik’ bağlamında incelenmesi

Tanımlaması oldukça değişken olan zaman kavramını fiziksel olarak incelediğimizde her şeyden bağımsız olarak akıp gittiğini söyleyebiliriz. Ünlü fizikçi Albert Einstein’a göre göreceli olan zaman, kişiden kişiye değişen ve depolanamayan bir süreçtir. Bir diğer yandan Antik Çağ filozofu Aristoteles’e göre zaman, hareket eseri ortaya çıkmıştır ve hareketin bir ürünüdür.

Sinem Sözcü 04/04/2024 14:02

Modern zamanda insan, hızlı bir yaşam formuna adapte olurken kendini sürekli bir hareket içinde bulmaktadır. Tüm bu süreçler doğrultusunda hareket halinin iyi bir şekilde değerlendirilmesi isteği ''Turizm'' faaliyetlerini oldukça değerli yapar.

Turizm ve Zaman kavramları özellikle birey tarafından ‘boş zamanın’ kaliteli bir şekilde geçirilmesi açısından oldukça bağlantılıdır. Boş zaman kavramı, fizyolojik ve biyolojik ihtiyaçlarımızı yerine getirmek zorunda olduğumuz zamanın dışında kalan ve bütünüyle bireyin özgürce değerlendirdiği zaman olarak ifade edilmektedir. Antik Yunanda boş zaman kavramı iyilik, gerçeklik ve bilgi gibi evrenin üstün değerleriyle ilgilenmek, bunlar üzerine tasavvur etmek ve bunları anlamak olarak algılanmıştır.

Bu düşünceye göre boş zaman hiçbir şey yapılmayan zaman değildir, bunun aksine seçkin olma, derinlemesine idrak, estetik hazlar, tatminler ve beğeni oluşturma zamanıdır. Günümüzde, turizm aktiviteleri bahsedilen tüm bu eylemleri kapsarken; gezme, eğlenme ve tanımayı temeline alır. Birçok açıdan önemli olan turizm sayesinde insanlar vakitlerini en iyi şekilde geçirirken ülkeler ise ekonomik açıdan kazanç sağlar. Böylelikle zamanı turizm ile nitelendirmek oldukça değerli.

Turizm ve zaman konuları birbirleri için bu kadar önemliyken, bir de zaman kavramını tarihsel olarak inceleyelim. Zamanın ne olduğunu anlamak için tarih boyunca fikirleriyle öne çarpan düşünürlerin yaklaşımlarını incelemek önemlidir. Zaman olgusunun bilimsel olarak ilk kez çalışıldığı 15. yüzyıla gittiğimizde bilim insanı Nikolas Kopernik oldukça önemli bir model geliştirmiştir. Bu astronomik modelin adı ''Günmerkezlilik''.

Zamanı somut bir hale getirmeye çalışan biz insanlar, onu ölçmeye çalışarak belirli süreçler elde ettik ve isimler verdik. Zamanı takip etmek isteyen atalarımız, Güneş'in gökyüzündeki iki belirişi arasındaki zamanı "gün" olarak belirlemiştir. Gecelerimizi aydınlatan Ay'ın iki hilal evresi arasındaki süreyi ise "ay" olarak belirlemişlerdir. Sonrasında "1 ay" dediğimiz sürenin çok uzun olmasından ötürü, Ay'ın hilal-harici diğer evrelerini de kullanarak "1 hafta" dediğimiz süreyi belirlemişlerdir. Günümüzde zaman deyince aklımıza gelen ilk ölçümler ‘Dünya’nın kendi ekseni etrafındaki dönüşünü tamamlamasını 1 gün ve Dünya’nın Güneş etrafındaki yörüngesinde dönüşünü tamamladığı 365 günü ise 1 yıl’ olarak kabul edilmesidir.

Modern dünyada halihazırda kabul ettiğimiz bu yasanın temeli Kopernik’in ‘Günmerkezlilik’ adını verdiği teoriye uzanır. Günmerkezlilik diğer adıyla Heliosentrik model Güneşi merkezine almaktadır. Etimolojik olarak Antik Yunan Mitolojisinde Güneş’in kişileştirilmiş hali olan Helios’tan adını alır. Günmerkezlilik veya Güneş Merkezli, gökbilimde, Dünya ve diğer gezegenlerin Güneş'in çevresinde döndüğü bir astronomik modeldir. Kopernik, "De Revolutionibus Orbium Coelestium" yani "Göksel Kürelerin Devinimleri Üzerine" adlı eserinde Güneş Sistemi'nin tarifini yapmış; gezegenlerin, Güneş'in merkezde olduğu sabit yörüngeler üzerinde hareket ettiğini kabul eden günmerkezlilik yasasını savunmuştur. Sonuç olarak, Kopernik’in bu çalışması zamanın değerlendirilmesinde etkin rol oynar. 

Günümüzde zamanın tanımlanmasında Güneş Sistemi’nin belirleniminin payı oldukça büyüktür. Güneş merkezli sistem ve Dünya’nın Güneş etrafındaki hareketleri, içinde bulunduğumuz akıp giden anın ölçümüne olanak vererek gündelik hayat pratiklerine katkıda bulunmuştur. Zaman planlanan bir hale gelerek, kontrol edilmeye başlanmıştır. Tüm bu gelişmeler ışığında insan zamanı kontrol etmeye çalışarak kendine alanlar yaratmaktadır. Bu alanlardan biri de şüphesiz ki yazının başında bahsettiğim Turizm faaliyetleridir.