Amerika Birleşik Devletleri Iowa Eyaletindeki Grinnell College Üniversitesi Antropoloji Bölümü öğretim üyeleri Profesör Kathryn Kamp ve eşi Profesör John Whittaker ile Boğaziçi Üniversitesi Turizm Bölümü öğretim üyesi Doç. Dr. Bengi Ertuna Akbaş, 31 Temmuz ile 2 Ağustos tarihleri arasında, Kastamonu ve  çevresinde geleneksel tarım tekniklerini ve buna dayalı “kırsal turizm” olanaklarını araştırdılar.  
Uğurlu Konakları’nda misafir olan bilim insanları, gündüzleri çevre gezileri gerçekleştirip, akşamları da konakta beyin fırtınası yaparak, gözlem ve bilimsel bulgularını, Kastamonu’nun da yararına olacak şekilde “kırsal turizm- köy turizmi” projelerine dönüştürmenin yollarını aradılar.

ABD’li uzmanlar, en eski tarım aleti ‘döven’in kullanımını incelediler

Prof. Kathryn Kamp ve Prof. John Whittaker’ın uzmanlıkları, arkeolojik antropoloji alanındadır. Amerikalı bilim adamları, tarih öncesi taş alet teknolojileri ve taş kırma zanaatı üzerine araştırma yaparken, özellikle geleneksel tarım aracı döven dişlerinin yapımı ve çakmaktaşı taş kırma teknolojisi üzerine yoğunlaşmaktadır.  
Gelişmiş ülkelerde yok olmuş, ancak Türkiye’de 1980’li yıllara kadar devam etmiş olan dövenin kullanımını hala hatırlayan çiftçilerle ve geçmişte döven dişlerinin üretiminde çalışan ustalarla görüşerek taş kırma el sanatının ve geleneğinin sosyal ve sembolik anlamları hakkında bilgi topladılar. Proje kapsamında, en eski tarım aleti olan dövenin, Kastamonu’da kullanımının görülebileceği bir köy araştırıldı. Kastamonu Konak İşletmelerinin Yönetim Kurulu Başkanı ve Eko-turizm ve Sürdürülebilir Turizm Derneği Genel Başkanı Gülsen Kırbaş’ın işbirliğinde, daha önceden bağlantı kurulan Eymür Köyünde İsmail Çamuşcu ve ailesi sakladıkları döveni öküzlerle çekerek dövenin kullanımını gösterdiler. Amerikalı profesörler, daha önce Fransa’da deneysel olarak döven yapmaya çalıştıklarını, ancak başarılı olamadıklarını, ilk kez Kastamonu’da dövenin işleyişini gördükleri için çok mutlu olduklarını dile getirdiler.  Daha sonra, Eymür köyü muhtarı Hüseyin Mahmutoğlu ve Talipler köyü Muhtarı İrfan Pehlivan’ın yardımları ile eskiden çakmaktaşı madenleri işleyen ve döven taşı üretimi yapılan Ağlı’nın Gölcüğez köyüne gidildi ve şimdi kapanmış olan madenler incelendi, muhtar Şemsettin Kaplan ile görüşüldü. ABD’li bilim adamları, eskiden döven taşı ustası olan Tahir Demirci ile de konuşma imkanı da buldular ve Tahir Usta’dan maden çıkarma, taş kırma teknikleri ve zanaatın geleneksel sosyal düzeni hakkında bilgi topladılar.  Daha sonra, madende tatbiki olarak birlikte taş kırdılar. Yok olmuş bir zanaatı, icra etmiş bir ustaya ulaşabilmelerinin ve zanaatın tekniği ve sosyal düzeni hakkında bilgi alabilmelerinin araştırmaları için çok değerli katkı sağladığını dile getirdiler.  

2011 baharında, Amerikalı ve Türk öğrenciler eğitim gezisi yapacak

Amerikalı ve Türk uzmanlar, daha sonra konakta yapılan değerlendirmelerde, bu tekniklerin birçok ülkede görülmesinin ve genç nesillere gösterilmesinin artık mümkün olmadığı, ama Türkiye’de, birçok yerde artık fiilen kullanılıyor olmasa bile, bilgisinin ve maddi örneklerinin mevcut olmasının avantajıyla, yeniden canlandırılmasının mümkün olduğu vurgulandılar. Sonuç olarak da, gelecek bahar aylarında, ilk önce ABD’li ve Türk üniversite öğrencilerinden oluşan bir öğrenci grubunun, bir hafta-on günlük bir eğitim gezisi için Kastamonu’ya gelmesi kararlaştırıldı. Bu konuda, Kastamonu Konak İşletmeleri, her türlü konaklama ve lojistik destek imkanı sundu.


 ‘Kırsal Turizm- Köy Turizmi’ modeli

B.Ü. Turizm Bölümü öğretim üyesi Doç.Dr. Bengi Ertuna Akbaş’ın işbirliğiyle, Kastamonu ve ilçelerinde “kırsal turizm”i (rural tourism)  geliştirme projesi oluşturulmasına karar verildi. Eko-turizm ve Sürdürülebilir Turizm Derneği ve Kastamonu Konak İşletmeleri’nin paydaş olacakları bu proje konusunda, dernek başkanı Gülsen Kırbaş şunları söyledi:
“Yıllardır ‘Eko-turizm’ der dururuz. Kastamonu’yu seven herkesin içinde bir Eko-turizm sevdası vardır, ancak bugüne kadar, özellikle yabancıların ilgisini buraya çekecek ciddi bir proje gerçekleştirilemedi. Aslında, Eko-turizm de çok boyutlu bir kavram ve tutacak pek çok ucu var. İşte, sanırım biz şimdi bir ucundan tutuyoruz. Bizim tutmaya çalıştığımız uç, belki de en özgün olan yanı: dünyada “rural tourism” olarak bilinen, “kırsal turizm” ya da daha basit bir deyişle, “köy turizmi”… Bu turizm türü, Eko-turizmin çok önemli bir bileşenidir. Burada vurgulamak istediğim çok önemli bir konu var; Kırsal turizm demek, doğanın içinde herhangi bir yerde, dışarıdan yatırım yaparak yapay bir köy oluşturmak değildir. Tam tersine, kırsal turizm, mutlaka, yerel yerleşimlerin içinde ve yerel halkla birlikte yapılmalı ve onları da turizm hareketine katmalıdır. Böylece, bu turizm hareketinin yerel ekonomiye katkısı söz konusu oluyor. Eko-turizmin ruhu ve mantığı bunu gerektiriyor. Tabii ki doğada bir turistik ve ticari yatırım da yapılabilir, nitekim Türkiye’de bunun birçok örneği var, ama bunun yerel halkın refahına ve dışarıdan gelecek misafirlerin  “kültürel zenginleşmesine” doğrudan etkisi tartışılır. Biz, yaşayan bir veya birkaç köyün içinde, yabancı misafirlerin, köy halkıyla birlikte tarım ve benzeri yerel üretim süreçlerine katılabilecekleri bir turizm hareketini projelendirmek istiyoruz. Bu amaçla Sayın Bengi Hoca’yla kolları sıvadık. Umuyoruz ki, seneye bu projelerin ilk meyvelerini göreceğiz”

Kastamonu, ‘Eko-turizm’ konusunda ciddi bir potansiyel taşıyor

Kastamonu’nun Eko-turizm hareketine dönüşmede ciddi bir potansiyeli taşıdığını vurgulayan Doç. Dr. Bengi Ertuna Akbaş, gerek şehir merkezindeki tarih ve kültür yoğunluğunun, gerek çevredeki el değmemiş doğa ve bakir köy yaşamının çok etkileyici olduğunu söyledi.
Kültür Turizmi için restore edilmiş konakların olduğunu, kırsal turizm için ise, temiz ve muhteşem doğanın, konuksever köy halkının, büyük ölçüde korunmuş kırsal mimari ve tarım tekniklerinin, bulunmaz nimetlerin bulunduğunu anlatan Bengi Ertuna Akbaş, bunların kıymetini bilerek ve doğru değerlendirerek, turizmde bir marka olmanın hiç de zor olmadığını ifade etti.
Ekoturizm ve Sürdürülebilir Turizm Derneği Başkanı Gülsen Kırbaş ile Kırsal Turizm projesi çalışmalarını sürdüreceğini kaydeden Bengi Ertuna Akbaş, Kastamonu ile ABD arasında bir köprü oluşturacaklarını açıkladı.
Bengi Ertuna Akbaş, mensubu olduğu Boğaziçi Üniversitesi Turizm Bölümü adına da, büyük potansiyel gördüğü Kastamonu’da turizm projesi yapmaya ilgi duyduklarını, en kısa sürede bu çerçevede etkinlikler gerçekleştirmek istediklerini sözlerine ekledi. (shf)