Dünya Miraslarını Korumak Kârlı İş...

Unesco Dünya Mirası listesi çok sayıda turisti fakir ülkelere getiren önemli bir sektör haline geldi. Ancak bu aynı zamanda korumayı amaçladığı kültürel değerleri, kurulan oteller, restoranlar ve binlerce turist yüzünden tehlikeye düşürebilen bir liste.

Turizm Aktüel 31/12/2019 23:40

Bu liste aynı zamanda bazı toplumsal gelenekleri içeriyor. Ancak bu geleneklerin bazıları, sadece uygulayanlar için bir estetik değer taşıyor. Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve K ültür Ö rgütü ( Unesco), iki tür kültürel miras tanımladı. 1972 yılına ait Dünya Mirasları Sözleşmesi, vahşi yaşam alanlarını yok olmadan önce koruyabilmek için düzenlendi. 2003 yılında gelenekleri korumak için imzalanan Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi ise daha tartışmalı. İlk sözleşmeyi 188 ülke onayladı. Bugüne kadar 153 ülkede 725 kültürel, 183 vahşi yaşam ve her ikisini birden barındıran 28 dünya mirası ilan edildi.

Listeye İtalya'daki Pisa Kulesi, Venedik ve etrafındaki göller de dâhil. Ürdün'deki Petra ve Vadi Rum (Ay Vadisi) de listede. Fransa, Sen Nehri'nin kıyılarının bile dünya mirası olduğunu kabul ettirdi. Rusya'nın listedeki mirasları arasında Kremlin, Kızıl Meydan ve Baykal Nehri var. ABD'deki Yellowstone Milli Parkı, Büyük Kanyon ve Everglades Milli Parkı koruma altında. Lüksemburg'un tamamı listede. Afganistan'da Taliban tarafından tahrip edilen Bamyan Buda heykelleri listede yer alıyor. Marshall Adaları'ndaki Bikini Atolü Nükleer Test Sahası da korunan yerler arasında. Yani dünyanın sonunu getirebilecek bir silahın denendiği yer dünya mirası oldu.

Unesco'nun Dış İlişkiler bürosunun başında olan Alonzo C. Addison, "Yok Olan Dünya: Yeryüzünün En Olağandışı ve Kaybolmaya Yüz Tutan Yerleri" isimli kitabında, koruma altındaki bölgeleri çatışma, hırsızlık, kalkınma, kirlilik, yağmacılık ve turizm gibi faktörler açısından ele alıyor. Afganistan, Kosova ya da silahlı çatışmaların görüldüğü Kamboçya- Tayland sınırındaki Preah Vihear gibi yerlerde, en önemli sorun çatışmalar. Darfur krizi, Demokratik Kongo Cumhuriyeti'ndeki Garamba Milli Parkı'na bir hayli zarar verdi. Fakat en büyük sorunu turizm yaratıyor. Addison, "Dünya artık daha küresel ve Machu Picchu ve Angkor Wat gibi bazı korunan bölgeler turistlerle başa çıkamıyor" diyor.

Unesco'nun başkan yardımcısı Francesco Bandarin, koruma altındaki bölgeleri etkisi altına alan tüketim çılgınlığına istinaden, "Tüketim, işin karanlık tarafı. Tüketim ve koruma yan yana düşünülemez. Eğer bir sit alanı 'iskeleye yalnızca bir saat uzaklıkta' ise, anında turist akınına uğruyor ve buraya para yağıyor" diyor. Şu anda Angkor civarında 200 otel olduğunu söylüyor. Bandarin, "Turizm sektörü fakir ülkelerin çoğunda büyük bir güce sahip ama vizyonları dar" diyor. Kültürel Miras sözleşmesini şimdiye kadar 139 ülke imzaladı. Sözleşmenin şimdilik kapsadığı 267 geleneğin 27'si "acilen koruma altına alınmak zorunda". Bunlardan b iri de, Ç in'deki "su geçirmez gemi yapma tekniği".

Listede Kamboçya'daki Kraliyet Balesi, Endonezya'daki kukla tiyatrosu ve Fransız yemeği gibi sözel gelenekler ve performanslar, toplumsal ritüeller ve el sanatları bulunuyor. Ancak l isteye dâhi l olmak manipülasyona da yol açabiliyor. Örneğin 2010'da koruma altına alınan Fransız yemeğinden kasıt, önemli anları kutlamak için düzenlenen şaşaalı bir aile içi etkinlik. Unesco, 60 kadar şefin projeden yararlanarak kendi reklamlarını yapmak için geçtiğimiz Nisan'da Versailles'da bir kutlama düzenlemesinden hoşnut kalmadı. Etkinlikte yemekler başka bir yerde hazırlanıp buraya taşınmıştı. Bu geleneğin listeden çıkarılması söz konusu.

Unesco için çalışan Fransız antropolog Cécile Duvelle, konsepti ateşli bir biçimde savunuyor. "Korumayla gelenekleri dondurmayı değil, yaşayan bir miras olarak onları muhafaza etmeyi" amaçladıklarını söylüyor. Geleneklerin l isteye al ınması karşıl ığında, hükümetlerin onları yayması ve desteklemesi gerekiyor. Ağaçların kesilmesini önlemek gibi. Duvelle, "Bu dünyaya değil, topluma değer katar" diyor. (Sabah)