1618 sayılı yasa ile ilgili uyarılar ve öneriler

Yazarımız Deniz Tüfekçi, teklif edilmesi düşünülen yeni acente teminat bedeli ve yenilenecek 1618 sayılı yasa ile ilgili uyarı ve önerilerini sıraladı.

Deniz Tüfekçi 04/12/2018 23:12

1618 sayılı Seyahat Acentaları Birliği yasasında yapılması düşünülen değişiklikler hakkında (önümüze TÜRSAB yönetimi tarafından konulan bir taslak olmadığı için) duyumlara dayanan iddialar arasında, yeni kurulacak seyahat acentalarının Bakanlığa vereceği teminatın 400 Bin TL (bir başka iddia ise, rakamın 1 Milyon TL) olacağıdır.

Bu teminatın gerekçeleri arasında “Her önüne gelenin seyahat acentası sahibi olmasının önüne geçilmesi" var. Bir başka gerekçe olarak da, seyahat acentasının işlevini yapmaması ya da yapmaması durumunda bu teminatın, tüketiciyi acentalara karşı koruması gösteriliyor.

Bu adım sektörün gelişmesini engeller

İhtiyacın çok üzerinde, seyahat acentasının açılmasının önüne geçme isteği anlaşılabilir, gerekli de olabilir. Ancak bu engelleme yöntemi, "Büyük sermayeye sahip olma" gibi bir koşula bağlanırsa, sektörde bilinçli, bilgili, deneyimli insanların değil; parası olan insanların hakim olacağı bir yapı getirilirse, bu, sektörün gelişmesini engeller.

Bilgi, deneyim değil, sermaye sektöre hakim olur. Bunun kabul edilebilecek hiçbir yanı yok. Ekonomik boyutu dışında bir başka yönü dikkate alınmamış bir yasanın kimseye yararı yoktur.

Yasada değişiklik çalışmalarına başlayan TÜRSAB'ın yeni yönetiminin; ‘Yeni acenta açmanın zorlaştırılması’, yeni acenta açma maliyetinin en az 400 Bin Lira'ya çıkarılmasının, tekelleşmenin önünü açmaya yarayacağını, ancak mevcut hiçbir sorunu çözmek gibi bir işlevi olmayacağını, yeni sorunların doğacağını bilmesinde yarar var.

Booking.com'a karşı çıkan bir zihniyetin bu yasayı onaylaması doğru değil

Burada amaç, tüketiciyi korumak gibi görünse de, aslında tüketiciyi korumuyor.

Şimdi burada 'Bunu niye yapıyorsunuz?' sorusuna doğru yanıtı vermek lazım:

Kimi koruyor, kimden yana bir yasa oluşturma çalışmasıdır bu?

Seyahat acentasını koruduğunu iddia edebilen var mı?

400 Bin TL, ya da kimilerine göre Bir Milyon TL teminat, neyi, hatta hangi tüketiciyi korumaya yeterlidir?

Yılda 500 Bin kişiye hizmet veren bir seyahat acentası, kimi bayramlarda aynı anda 8-10 bin kişiye yurt içi ve dışında hizmet verebiliyor. O kuruluş mali açıdan sıkıntıya girdiğinde, 400 Bin ya da Bir Milyon TL teminat acaba hangi tüketiciyi koruyabilecek. 5000 kişiye adam başı 100 TL geri ödeme yapsanız, 500 Bin TL eder, tura giden en az Bin Lira ödeme yaptıysa, o tüketici bu teminat ile nasıl korunacak?

Demek ki bu teminat tüketiciyi koruyamıyor

Yapılması gereken, teminatı tamamen kaldırmaktır. Bakanlığın kasasında acenta başına 5-7 Bin TL'nin duruyor olması, bu güne kadar hangi sorunu çözmüştür?

Seyahat acentasını bu teminat koruyor mu?

Olaya bir başka açıdan bakalım:

Seyahat acentasının gönderdiği yolcuyu alamayan, almayan, ödemeyi önceden yaptığı halde müşterisi kabul edilmeyen acentayı koruyacak bir otelci teminatı var mı?

Seyahat acentasını potansiyel kapkaçcı gören bu anlayışı kabul etmiş görünen bir TÜRSAB düşünemiyorum. Üyesini tüketiciye karşı koruma içgüdüsü acaba nereden kaynaklanıyor?

Dünyanın her tarafında koruma "Sigorta sistemi’’ yoluyla sağlanıyor

Tekelleşmenin önüne geçme ve haksız rekabeti önleme gereğini duyan TÜRSAB, booking.com konusunda doğru bir adım attı. Mahkemeden de lehlerine bir karar çıktı. Şimdiyse, bu temelleşme girişimini engelleyen anlayışla çelişen bir adım atılıyor. Tekelleşme eğilimi, isteği taşıyan başka kuruluşlara olanak tanımamak lazım.

Örneğin booking.com Türkiye'de vergi vermeden,Türk seyahat acentalarının tabi olduğu ticari yasaları, kuralları göz ardı ederek, arkasındaki finansal kaynaklara güvenerek piyasayı ele geçirme girişiminde ısrarlı. 

Haksız rekabete 'Dur' diyen TÜRSAB'ın, büyük finans desteği olan kuruluşlara küçük boyutlu acentaları yem edecek bir girişime de, olanak tanımaması lazım. TÜRSAB'ın mevcut yönetiminin, "Üç, beş acenteyi bırakıp, gerisini silme çabasına giriyorlar" türü eleştirilere çanak tutuyor görüntüsü vermemesi gerekiyor. Eğer tüketici korunuyorsa, sigorta var zaten. Kısacası booking.com'a karşı çıkan bir zihniyetin, bu yasayı onaylamasına ihtimal vermiyorum.

Seyahat acentası kurmak isteyen kişi, satın alma yolunu seçer

Bu tür parasal engeller ile yeni girişlerin azaltılması da sağlanamaz. Seyahat acentası kurmak isteyen kişi, o kadar teminatı vermek yerine, mevcut acentalardan birini satın alarak, bu sorunun da üstesinden gelebilir. Bu sadece mevcut acentaların değerini bir nebze artırmaya yarar.

Mevcut acentaların teminatlarında bir artışa gidilmeyecek. Bu da bu yasanın rekabet kanunu gereği iptal edileceği gerçeğini ortaya koyuyor. Ya mevcut acentaların da teminatı o noktaya çekilecek, ya da bu tür yeni girişlere yönelik miktarlar talep edilemeyecek.

Sektöre, parası olan hakim olacak

Acente kurmanın teknik aşamalarının, yöntemlerinin geliştirilmesi gerek. Yani koşullar ortaya konulmalı. Örneğin, insanları deneyimine göre değerlendireceksin, sertifika sistemi getireceksin, türü uygulamalar üzerinde kafa yorulması daha doğru olacaktır.

TÜRSAB, bu yasanın sorunları ileriye taşıyacak bir yasa olmasını istemiyorsa, üyelerinin desteğini almak adına taslak tartışmaya açılmalıdır. Ortada olmayan bir taslak üzerinde "Ne olmasını istiyorsunuz, nasıl bir yasa olmasını istiyorsunuz…’’ gibi iyi niyetli olduğundan hiç şüphe duymadığım çalışmalar, bir sonuç vermeyecektir.

Yasa taslağı tartışmaya açılmalıdır

Taslak metin tartışmaya açılıp yazışmalar her üye tarafından görülebilir durumda yayınlanmalı, son çalışma ise, Genel Kurul'da üyelere sunularak madde madde oylanıp kabul edilecek taslak bakanlığa sunulmalıdır. Aksi halde söylentiler doğru ise, gerçekten vahim tablo ile karşı karşıyayız demektir. Kimse kendini güvencede hissetmesin.

Yeni yasada otelciyi, tüketiciyi koruyan bir şey var ama, acenteyi koruyacak bir şey yok. Tüketiciyi koruyan onlarca yasa zaten var. TÜRSAB'ın temel kaygısı, üyesinin işlerini güvenlik içinde yürütmesinin koşullarını oluşturacak bir yasa taslağı üzerinde çalışmak olmalıdır.

Otelci, rehber ve acente üçlüsünden birinin bile olmadığı yasanın hönemi yoktur

Otelci, rehber ve acente üçlüsünden birinin bile olmadığı bir yasanın, hiçbir önemi yoktur. Çünkü tek bir yapıyı yasanın içine almak, işleri çözmüyor, sorunlar sürüyor. Bu, turizm hareketine de bir katkı sağlamaz. Üçünün bir arada olduğu ve daha pek çok bileşenin yer aldığı bir yasa oluşturulması lazım. Bu üçünü kapsamayan yeni bir yasa, sorunlara çözüm olmayacaktır.

Yarın robotların yönetiminde bir satış pazarlama işlevinin tüm sektöre hakim olacağını, aracıların elimine olacağını, sadece bire bir servis veren turizm kuruluşlarının sahnede kalacağını bilerek, yeni bir kanun çalışması yapmalıyız. Bu günün en büyük tur operatörlerinin adının, yarın arşivleri süsleyeceğini unutmamak lazım. Yarının dünyasında, geleceği iyi okuyabilen yöneticilerin kurumlarını var edebileceğini bilmeliyiz.