İstanbul’un yeraltı zenginliği keşfedilmeyi bekliyor

İstanbul Üniversitesi’nde Arkeoloji ve Sanat Tarihi Bizans Sanatı eğitimi alan Bizantolog Doç. Dr. Ferudun Özgümüş rehberliğinde yapılan turda, İstanbul’un yeraltı gizemleriyle ilgili uçuk efsaneler yerine, bilimsel veriler ışığında bilgiler veriliyor.

Doç. Dr. Özgümüş, İstanbul’un içilebilir su kaynaklarının yetersiz olmasından dolayı, tarihte şimdi Vatan Caddesi’nin olduğu alan boyunca akan Likos Deresi’nden karşılandığını söylüyor. Dere ihtiyacı karşılayamaz hale gelince, önce Romalılar, ardından Bizanslılar bu meseleyi çözmek için su kemerleri ve yeraltı kanalları inşa ederek, İstanbul’a yakın çevresinden su taşımaya başladı.

Gezi boyunca gezip görme fırsatı yakaladığımız sarnıçların önemli bir kısmı özel izin alınarak geziliyor. Çünkü, bazılarının üstüne  kaçak işhanı, bazılarının üstüne  otopark inşa edilmiş, bazıları ise bir dükkanın altında bulunuyor.

Aralarında, 1944’te Arkeoloji Müzesi tarafından yapılan kazılarda ortaya çıkın Kadir Has Üniversitesi’nin altındaki gibi iyi korunmuş sarnıçlar var. Bu sarnıcın tarihi tarihi 11. yüzyıla kadar gidiyor. Sarnıç 24 kubbe ve 48 sütundan oluşuyor.

Tümü temizlenip turizmi açılmalı

Bazı arkeologlar, İstanbul’un altındaki sarnıç sayısının 100’ü aştığına inanıyor. Günümüzde günışığına çıkarımlaş sarnıçların tamamen temizlenmesi halinde, İstanbul’da yerli-yabancı turistlere gizemli ve yeni bir turistik gezi rotası sunulmuş olacak.

“İstanbul’un Yer altı Arkeolojisi” kültür turlarında aralarında Soğanağa İş Hanı kalıntıları, Antik Otel kalıntıları, Kafar Han Sarnıcı, Şerefiye Sarnıcı,  Başdoğan Halıcılığın Altındaki Büyük .Saray Mahzenleri, Pantokrator Sarnıcı, Seferikoz Sarnıcı ve Sultan Sarnıcı gibi bazıları günyüzüne çıkmamış mekanlar geziliyor.

Eskiden Eminönü Belediye binasının bulunduğu yerin altında ortaya çıkarılan Şerefiye Sarnıcı’nda çalışmalar devam ediyor.  42.5X25 m ölçülerindeki sarnıçta 4X8 olmak üzere 32 sütun bulunuyor. Sütunların yüksekliği 9 metreye ulaşıyor. Bu yapının 5 yüzyıl sonunda II. Thedosius döneminde yapıldığı tahmin ediliyor.

Bizantolog Doç. Dr. Özgümüş, Tarihi Yarımada’da bulunan ve temizlenmemiş olmasından dolayı henüz girilemeyen birçok sarnıç olduğunu söylüyor. Büyük bir kısmı 5 yüzyılda yapılmış su sarnıçların temizlenmesi halinde  Beyazıt’tan Sultanahmet’e kadar yeraltından gidebileceğini tahmin ettiğini belirten Bizantolog Doç. Dr. Özgümüş, “Böyle bir tur güzergahı dünyanın hiçbir yerinde yok. İstanbul’un yer altı arkeolojisiyle ilgili derlediğim yaklaşık 15 klasörlük bilgileri Kültür ve Turizm Bakanlığı’na verdim. Dosyalar incelenip, şimdi kaçak işhanlarının işgali altındaki sarnıçlar temizlenirse, İstanbul’un mevcut turistik değerlerine yeni değer katılacaktır. Yerli-yabancı turistleri, gönül rahatlığıyla gezdirebileceğimiz bir kültür turu rotasına daha kavuşacağız” diyor.